Ouders stellen zich regelmatig vragen over het leerrecht en de leerplicht van hun kinderen. Ze weten vaak niet wat mag en moet.
Leerplicht vanaf 6 jaar
De leerplicht is er eigenlijk om het leerrecht te waarborgen. Elk kind heeft recht op onderwijs en om dit ook in de praktijk waar te maken, werd de leerplicht ingevoerd. De leerplicht gaat voor uw zoon of dochter van start op 1 september van het kalenderjaar van zijn/haar zesde verjaardag. De gebruikelijke manier om aan de leerplicht te voldoen is uw kind inschrijven in een school en erop toezien dat het regelmatig de lessen volgt. Bij de inschrijving zal de school het rijksregisternummer vragen van uw kind. Dit nummer vindt u terug op de identiteitskaart of SIS-kaart van uw kind. De overheid heeft het rijksregisternummer nodig voor de controle op de leerplicht. U heeft het recht dit rijksregisternummer niet te geven aan de school. Omdat de school dit nummer tóch nodig heeft, moet zij in dit geval het nummer opvragen bij de overheid. Door het nummer spontaan te geven bespaart u hen dus tijd en moeite. U mag erop rekenen dat van dit nummer geen misbruik gemaakt wordt.
Recht op inschrijving
Het gelijkeonderwijskansendecreet garandeert het recht op inschrijving van alle kinderen in het kleuteronderwijs en de lagere en secundaire school. Dit betekent dat u uw kind kunt inschrijven in de school en/of vestigingsplaats van uw keuze. Voor meer informatie rond dit inschrijvingsrecht en gelijke onderwijskansen kunt u terecht op www.ond.vlaanderen.be/gok Op deze site kunt u eveneens de brochure downloaden die is uitgegeven in het Nederlands, het Engels, het Frans, het standaard Arabisch en het Turks.
Kleuterparticipatie
Kinderen die nog geen zes jaar zijn, hoeven strikt genomen nog geen onderwijs te volgen. In Vlaanderen krijgen ze wel alle mogelijkheden daartoe. Kleuteronderwijs biedt unieke kansen voor de talentontwikkeling van elk kind. Elke dag in het kleuteronderwijs is een gewonnen dag voor een verdere, succesvolle schoolloopbaan.
Het is zeer stimulerend voor uw kleuter om met andere kindjes in contact te komen en al spelenderwijs te leren. Kleuters die in de loop van het komende schooljaar (tussen 1 september en 31 augustus) 2,5 jaar worden, mogen ingeschreven worden in de inschrijvingsperiode voorafgaand aan dat schooljaar. U kunt uw kleuter inschrijven in de school van uw keuze maar het kan pas effectief naar school gaan vanaf de eerstvolgende instapdatum.
De instapdata gelden niet in het buitengewoon kleuteronderwijs. Daar kunnen kinderen tussen 2,5 en 3 jaar op elk moment instappen. Voor driejarigen en oudere kleuters gelden de instapdata evenmin in het gewoon onderwijs. U kunt uw kind in dat geval op elk moment laten inschrijven en het kan dan ook op elk moment instappen.
Voor kindjes tussen 2,5 en 3 jaar zijn er elk schooljaar diverse instapdata: op de eerste schooldag na elke vakantieperiode (zomer-, herfst-, kerst-, krokus-, paasvakantie en na Hemelvaart
Leerplicht is geen schoolplicht
Leerplicht betekent dat ouders de plicht hebben hun kind te laten leren. In België is er echter geen schoolplicht. Kinderen moeten dus niet noodzakelijk naar school om te leren. Huisonderwijs is ook mogelijk. Huisonderwijs moeten ouders zélf organiseren en bekostigen. De inspectie kan steeds komen controleren of het kind thuis effectief onderwezen wordt. Als de inspectie tweemaal een negatieve evaluatie geeft, zal u uw kind moeten inschrijven in een school. Huisonderwijs vergt heel wat inzet en discipline, zowel van uzelf als van uw kind. In de praktijk zijn het slechts uitzonderingen die huisonderwijs voor hun kind kunnen waarmaken. Een school biedt kinderen bovendien ook kansen om sociale contacten te leggen met leeftijdsgenootjes en een vriendenkring uit te bouwen. Bent u van plan huisonderwijs te geven aan uw kind, verwittig dan het Ministerie van Onderwijs en Vorming ten laatste op de dag dat u met dit onderwijs start. Op de website van het Ministerie van Onderwijs en Vorming kunt u een ‘verklaring van huisonderwijs’ downloaden. U vindt er ook het adres van de afdeling die deze verklaring moet ontvangen.
De keuze voor onderwijs in een school of voor huisonderwijs is een principiële keuze. Midden in het schooljaar op huisonderwijs overschakelen om zo tijdens het schooljaar op vakantie te kunnen gaan, is dus niet toegestaan.
Leerplicht voor kinderen (met specifieke onderwijsbehoeften):
Voor sommige kinderen is het niet evident om naar school te gaan. Dit is bijvoorbeeld zo voor kinderen die een beperking hebben of jongeren die kampen met leerproblemen. Maar alle kinderen verdienen gelijke onderwijskansen (GOK). Daarom zijn er tal van mogelijkheden voorzien binnen ons onderwijssysteem om er voor te zorgen dat elk kind onderwijs op maat krijgt en zo aan de leerplicht kan voldoen. Zo worden anderstalige leerlingen of kinderen die uit een kansarm milieu komen extra ondersteund door de verschillende GOK-maatregelen. Kinderen met een fysieke of mentale handicap of met gedragsproblemen kunnen veelal in het buitengewoon onderwijs terecht. Het geïntegreerd onderwijs (GON) en het inclusief onderwijs (ION) zijn initiatieven van samenwerking tussen het gewoon en het buitengewoon onderwijs. Een leerling met een attest voor het buitengewoon onderwijs kan onder bepaalde voorwaarden naar het gewoon onderwijs gaan. Hij/zij krijgt dan wel bijkomende ondersteuning vanuit een school voor buitengewoon onderwijs. Voor een kind met bijzondere noden dat onmogelijk naar school kan, is er permanent onderwijs aan huis mogelijk. Hiervoor heeft u een toelating nodig van de provinciale Commissie van Advies voor het Buitengewoon Onderwijs (CABO). Enkel als uw kind in de onmogelijkheid verkeert om onderwijs te volgen omdat het zo’n ernstige fysieke en/of psychische handicap heeft, kan het vrijstelling van leerplicht bekomen. De beslissing tot vrijstelling wordt genomen door het CABO. Adressen van de CABO’s kunt u opvragen via de Infolijn Onderwijs (zie adressen achteraan). De overheid is momenteel volop bezig met een hervorming die het onderwijs op maat nog verder moet verbeteren: het leerzorgkader. Bedoeling is om het aanbod in het gewoon onderwijs en het buitengewoon onderwijs duidelijker te omschrijven en beter af te stemmen op de individuele behoeften van elk kind.
Leerplicht voor kinderen met een vreemde nationaliteit
De leerplicht geldt voor alle kinderen die in België verblijven, dus ook voor kinderen met een vreemde nationaliteit. Vanaf de zestigste dag na hun inschrijving in het vreemdelingen-, bevolkings- of wachtregister van de gemeente, moeten deze kinderen ingeschreven zijn in een school en regelmatig de lessen volgen. Ook kinderen die geen officiële verblijfspapieren (meer) bezitten, hebben toch een leerrecht, net als alle andere leerlingen. Een school kan om deze reden niet weigeren een leerling in te schrijven.
Ouders zonder vaste woonplaats
Kinderen van ouders die omwille van hun beroep rondtrekken (binnenschippers, foorreizigers, ...) zijn net als iedereen onderworpen aan de leerplicht. Sommige ouders kiezen er dan voor hun kind op internaat te sturen. In uitzonderlijke situaties en onder bepaalde voorwaarden kunnen kinderen van binnenschippers, kermis- en circusexploitanten en –artiesten en woonwagenbewoners die in het basisonderwijs zitten, hun ouders vergezellen tijdens hun verplaatsingen (de zogenaamde trekperiodes). De school en ouders moeten hier op voorhand goede afspraken over maken en deze neerschrijven in een overeenkomst. Opgelet: kinderen van ouders die ter plaatse blijven (bv. in een woonwagenpark) kunnen niet van deze mogelijkheid gebruik maken.
Deeltijdse leerplicht
Uw kind is voltijds leerplichtig tot vijftien of zestien jaar. Tot die leeftijd blijft het zeker ingeschreven in het voltijds secundair onderwijs. Nadien geldt enkel nog de deeltijdse leerplicht. Vanaf dan kan uw zoon of dochter eventueel lessen volgen in het deeltijds onderwijs. De meeste jongeren blijven echter in het voltijds secundair onderwijs ingeschreven.
Einde van de leeplicht op 18 jaar
De leerplicht geldt voor uw zoon of dochter tot zijn/haar achttiende verjaardag of tot 30 juni van het kalenderjaar waarin hij/zij achttien wordt. Effectief stoppen op de achttiende verjaardag en het lopende schooljaar niet afmaken, betekent dat de jongere geen recht heeft op het studiebewijs of diploma van de richting die hij/zij volgde. Zonder een diploma secundair onderwijs zijn de kansen op de arbeidsmarkt aanzienlijk kleiner. Behaalt uw zoon of dochter op jongere leeftijd (bv. zestien) het diploma secundair onderwijs, dan eindigt de leerplicht op dat ogenblik.
Inschrijven is niet genoeg
Als ouder moet u er op toezien dat uw leerplichtig kind regelmatig de lessen volgt. Dit geldt voor alle schooldagen van 1 september tot 30 juni. Ook in de maanden juli en augustus kunnen er in het secundair onderwijs lessen, stages of examens plaatsvinden waarvoor uw kind aanwezig moet zijn.Als ouder bent u dus verantwoordelijk voor het regelmatig schoollopen van uw kind. Vanaf achttien jaar is de meerderjarige leerling zélf verantwoordelijk voor zijn/haar schoolloopbaan en dus ook voor de verantwoording van elke afwezigheid!